Präteritum (Almanca Geçmiş Zaman – Yazı Dilinde)

PRÄTERITUM (Almanca Geçmiş Zaman – Yazı Dilinde)

Präteritum Almanca Geçmiş Zaman anlamına gelir fakat yazı dilinde kullanılması daha yaygındır. Cümleler çok uzun olmasın diye präteritum halli geçmiş zaman kullanılır.

• Perfekt ile aynı anlamda kullanılır. Tek farkı konuşma dilinde Perfekt, yazı dilinde ise Präteritum kullanılır.
• Böyle bir ayrım yapmanın temel sebebi cümlelerin uzunluğu ile alakalıdır. Perfektte çok uzun cümleler oluşuyorken präteritum da cümleler daha kısadır. Präteritum kullanırken cümleyi kısaltmış oluruz.
• 5 farklı şekilde Präteritum oluşturabiliriz.

1- Düzenli Fiillerde Präteritum

• Düzenli fiiller kullanılırken bu şekilde yaparız.
• Öncelikle yapılması gereken fiil kökünü bulmak.
• Daha sonra bu fiil köküne düzenli fiillerin Präteritum takıları getirilerek cümle oluşturulur. İstisnalar vardır.
• Bu takıların ezberlenmesi bilinmesi gerekir.

Düzenli Fiillerin Präteritum takıları
Ich	: -te
Du	: -test
Er,sie,es	: -te
Wir	: -ten
Ihr	: -tet
Sie,sie	: -ten

Kişi Zamiri	Aldığı ek	Machen : Yapmak	Arbeiten : çalışmak	Fiil kökü ‘’ -t, -d, -m, -n’’ ile bitiyorsa kaynaştırma harfi alıyordu. Burada da aynı kural geçerli
Ich	–          Te	Machte	Arbeitete
Du	–          Test	Machtest	Arbeitetest
Er,sie,es	–          Te	Machte	Arbeitete
Wir	–          Ten	Machten	Arbeiteten
Ihr	–          Tet	Machtet	Arbeitetet
Sie,sie	–          Ten	Machten	Arbeiteten

2- Düzensiz Fiillerde Präteritum

• Düzensiz fiiller kullanılırken bu yöntem kullanılır.
• Önce fiil kökünü bul.
• Sonrasında fiil köküne düzensiz fiillerin Präteritum takılarını
• Düzensiz fiiller präteritumda değişime uğrar. Bu yüzden düzensiz fiillerin Präteritumdaki hallerini ezberleyip çekimlemeyi ona göre yapmamız gerekir.

Düzensiz Fiillerin Präteritum takıları
Ich	:  –
Du	: -st
Er,sie,es	:  –
Wir	: -en
Ihr	: -t
Sie,sie	: -en

Bazı fiiller şöyledir;

Sehen => Sahen                    Schlafen => Schliefen

Waschen => Wuschen               Essen => Aßen

Fahren => Fuhren                       Nehmen => Nahmen

Lassen => Ließen                   Laufen => Liefen

Kişi Zamiri	Aldığı ek	Essen-Aßen : Yemek	Laden-Luden : doldurmak	3 ‘’s’’ yan yana gelmez!
Ich	–          –	Aß	Lud
Du	–          st	Aßt	Ludest
Er,sie,es	–           –	Aß	Lud
Wir	–          en	Aßen	Luden
Ihr	–          t	Aßt	Ludet
Sie,sie	–          en	Aßen	Luden

Lesen => Lasen                      Laden => Luden

Not : Düzenli fiil olmasına rağmen istisnalar vardır. Bu istisnalar präteritum hallerinde değişime uğrar. Bu istisnalar ezberlenmesi gerekmektedir. Ayrıca bu düzenli fiillerdeki istisnalar düzensiz fiillerin präteritum eklerine göre çekimlenir.  Bazı örnekler aşağıdaki gibidir.

Düzenli Fiil İstisna		Ayrılabilen Düzenli Fiil İstisna
Ich	Kam	Kam … an.
Du	Kamst	Kamst … an.
Er,sie,es	Kam	Kam … an.
Wir	Kamen	Kamen … an.
Ihr	Kamt	Kamt … an.
Sie,sie	Kamen	Kamen … an.

• Kommen : Kamen
• ankommen : ankamen
• Gehen : Gingen
• Trinken : Tranken
• Schreiben : Schrieben
• Bleiben : Blieben
• Werfen : Worfen
• Stehen : Standen
• Ziehen : Zogen

3- Ayrılabilen Düzenli Fiillerde Präteritum

• Ayrılabilen düzenli fiillerle aynı düzenli fiil çekimlemesi gibi oluyor. Aynı mantık.
• Ayrılan ek cümlenin sonuna gider, fiil ise düzenli fiillerin präteritum eklerini alarak çekimlenir.

Düzenli Fiillerin Präteritum takıları
Ich	: -te
Du	: -test
Er,sie,es	: -te
Wir	: -ten
Ihr	: -tet
Sie,sie	: -ten

Aufmachen : açmak	Absagen : iptal etmek
Machte … auf.	Sagte … ab.
Machtest … auf.	Sagtest … ab.
Machte … auf.	Sagte … ab.
Machten … auf.	Sagten … ab.
Machtet … auf.	Sagtet … ab.
Machten … auf.	Sagten … ab.

4- Ayrılabilen Düzensiz Fiillerde Präteritum

• Düzensiz fiillerle aynı mantıktır. Düzensiz fiillerin präteritumdaki halleri ezberlenmesi gerekir ve bunlara göre çekimleme yapılır.

Sehen => Sahen

Fernsehen => Fernsahen

Laden => Luden

Fernsehen – Fernsahen : TV izlemek	Einladen – Einluden : Davet etmek
Sah … fern.	Lud … ein.
Sahst … fern.	Ludest … ein.
Sah … fern.	Lud … ein.
Sahen … fern.	Luden … ein.
Saht … fern.	Ludet … ein.
Sahen … fern.	Luden … ein.

Einladen => Einluden

Düzensiz Fiillerin Präteritum takıları
Ich	:  –
Du	: -st
Er,sie,es	:  –
Wir	: -en
Ihr	: -t
Sie,sie	: -en

5- Modal Verben Präteritum

• Möchten fiilinin präteritumu kullanılmaz bunun yerine wollen kullanılır.
• Aşağıdaki tablo modal verben präteritumu gösterir.

	Können Konnten	Dürfen Durften	Müssen Mussten	Wollen Wollten	Mögen Mochten	Sollen Sollten
Ich	Konnte	Durfte	Musste	Wollte	Mochte	Sollte
Du	Konntest	Durftest	Musstest	Wolltest	Moschtest	Solltest
Er,sie,es	Konnte	Durfte	Musste	Wollte	Mochte	Sollte
Wir	Konnten	Durften	Mussten	Wollten	Mochten	Sollten
Ihr	Konntet	Durftet	Musstet	Wolltet	Mochtet	Solltet
Sie,sie	Konnten	Durften	Mussten	Wollten	Mochten	Sollten

Cümle Kalıpları şu şekilde :

• ÖZNE + Präteritum çekimli hal fiil + garnitür .
• ÖZNE + Präteritum çekimli hal fiil + garnitür + ayrılan ön ek. (ayrılabilen fiiller için)
• ÖZNE + Präteritum çekimli hal fiil + nicht + garnitür .
• ÖZNE + Präteritum çekimli modalverben + garnitür + fiil mastar hal.

Örnek Cümleler

1. Düzenli Fiillerde Präteritum

Machen (Yapmak)

• Ich machte die Hausaufgaben.
  (Ödevleri yaptım.)

Arbeiten (Çalışmak)

• Er arbeitete den ganzen Tag.
  (Bütün gün çalıştı.)

2. Düzensiz Fiillerde Präteritum

Sehen (Görmek)

• Wir sahen einen interessanten Film.
  (İlginç bir film izledik.)

Essen (Yemek)

• Er aß eine große Portion.
  (Büyük bir porsiyon yedi.)

3. Ayrılabilen Düzenli Fiillerde Präteritum

Aufmachen (Açmak)

• Ich machte die Tür auf.
  (Kapıyı açtım.)

Absagen (İptal Etmek)

• Sie sagten den Termin ab.
  (Randevuyu iptal ettiler.)

4. Ayrılabilen Düzensiz Fiillerde Präteritum

Fernsehen (Televizyon İzlemek)

• Er sah den ganzen Abend fern.
  (Bütün akşam televizyon izledi.)

Einladen (Davet Etmek)

• Ich lud sie zu meiner Party ein.
  (Onları partime davet ettim.)

5. Modal Verben Präteritum

Können (Yapabilmek)

• Ich konnte die Aufgabe lösen.
  (Görevi çözebildim.)

Wollen (İstemek)

• Wir wollten ins Kino gehen.
  (Sinemaya gitmek istedik.)